Gümrük Terimleri Teslim Şekli  Nedir?

Uluslararası Ticarette Teslim Şekilleri Nelerdir?

EXW : (Ex Works ) İş Yerinde Teslim

FCA : (Free Carrier )Taşıyıcıya Masrafsız

FAS : (Free Alongside Ship )Gemi Doğrultusunda Masrafsız

FOB : (Free On Board )Gemide Masrafsız

CFR : (Cost And Freight ) Masraflar ve Navlun

CIF : (Cost, Insurence And Freight) Masraflar, Sigorta ve Navlun

CPT : (Carriage Paid To...) Taşıma Ödenmiş Olarak

CIP :  (Carriage and Insurance Paid To) Taşıma ve Sigorta Ödenmiş Olarak

DAF : (Delivered At Frontier ) Sınırda Teslim

DES : (Delivered Ex  Ship )Varış Limanında Güvertede

DEQ : (Delivered Ex Quay ) Limanda Karaya Teslim

DDU : (Delivered Duty Unpaid) Gümrük Resmi Ödenmeksizin

DDP : (Delivered Duty Paid ) Gümrük Vergileri Resmi Ödenmiş Olarak

DPU : (Delivered at Place Unloaded )Belirlenmiş Yerde Boşaltılmış Olarak Teslim

DAP : (Delivered At Place ) Belirlenen Yerde Teslim

Sadece CIP ve CIF teslim şekilleri satıcının malları sigortalamasını öngörür.

Uluslararası ticarette malların tesliminin nerede yapılacağı, masrafların kim tarafından karşılanacağı ya da nasıl paylaşılacağı, sigorta ve taşıma sözleşmelerinin yapılıp yapılmayacağı gibi hususların kısaca alıcı ve satıcının yükümlülüklerinin net olarak belirlenmesi önemlidir.

Bu konuda faydalı yardımcı kaynaklardan biri, Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) tarafından yayımlanan INCOTERMS (International Commercial Terms - Uluslararası Ticari Terimler)’tür. INCOTERMS alıcı-satıcı arasındaki sözleşmelerde kullanılan, alıcı ve satıcının sorumluluklarını gösteren uluslararası kabul görmüş kurallar bütünüdür.

1) TİCARİ İŞLETMEDE TESLİM / EX WORKS (EXW)

"Ex works" satıcının malları işletmesinde (fabrika,depo v.s.) alıcı emrine hazır tutmakla teslim yükümlülüğünü yerine getirdiği anlamındadır. Satıcı, aksi kararlaştırılmadıkça malın alıcı tarafından sağlanan bir araca yüklenmesinden ya da malların ihraç gümrüğünden geçirilmesinden sorumlu değildir. Alıcı bu noktadan itibaren varış yerine değin, malın taşınması ile ilgili tüm gider ve risklerin yükümlülüğünü taşır. Bu terim tüm satış şekilleri içinde satıcı için en az yükümlülüğü ihtiva eden bir satış şeklidir.

Bu teslim şeklinde sözleşmede belirtilen satış bedeline yalnızca ambalajlanmış mal bedeli dahildir. Yani teslim tarihinden itibaren her türlü nakliye, yükleme, boşaltma ve sigorta masrafları alıcı tarafından ödenmektedir.

2) TAŞIYICIYA TESLİM / FREE CARRIER (FCA)

Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malların ihraç gümrüğünden geçirilip, alıcı tarafından belirlenen taşıyıcıya, belirlenen yer ya da noktada teslimi ile son bulur.

Eğer alıcı tarafından kesin bir teslim yeri belirtilmemişse, satıcı taşıyanın malları teslim alacağı yer civarında bir yer belirleyebilir. Ticari uygulamalar taşıyıcı ile sözleşme yapılabilmesi için satısının yardımını gerektirirse (Örneğin demir ve hava yolu taşımacılığında) satıcı riziko ve masraflar alıcıya ait olmak üzere hareket edebilir.

3) GEMİ DOĞRULTUSUNDA MASRAFSIZ / FREE ALONGSIDE SHIP (FAS)

(...olarak belirtilen yükleme limanında)

“Gemi Doğrultusunda Masrafsız” terimi, belirtilen yükleme limanında, mallar gemi doğrultusuna yerleştirildikleri zaman, satıcının malları teslim etmesi demektir. Bu durum, bu andan itibaren artık, alıcının, mallara ilişkin bütün masrafları, zıya ve hasar risklerini üstlendiğini ifade eder.

FAS terimi ihraç için malların satıcı tarafından gümrüklenmesini gerektirir.

BU DURUM, İHRACAT İÇİN GEREKLİ GÜMRÜKLEME İŞLEMLERİNİ ALICININ YERİNE GETİRMESİNİ ÖNGÖREN ÖNCEKİ INCOTERMS VERSİYONLARININ AKSİDİR.

Fakat, taraflar malların ihracat için alıcı tarafından gümrüklenmesini isterlerse, bu durum satım sözleşmesine eklenecek açık ifadelerle belirtilmelidir.

Bu terim sadece deniz veya içsu taşımacılığında kullanılabilir.

4) GEMİ BORDASINDA TESLİM / FREE ON BOARD (FOB)

Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü belirlenen yükleme limanında mallar gemi küpeştesini açtığı andan itibaren yerine getirilmiş olur. Mallarla ilgili tüm gider yitik veya hasar rizikoları bu noktadan itibaren alıcı tarafından üstlenilir. Eğer gemi küpeştesi pratikte birşey ifade etmiyorsa (örneğin roll-on/roll-off veya konteyner taşımacılığında olduğu gibi) FCA teriminin kulanılması daha doğru olur.

5) MAL BEDELİ veya NAVLUN / COST AND FREIGHT( CFR)

Bu terim ile satıcı belirlenen varış limanına malı gönderebilmek için gerekli tüm giderleri ve navlunu ödemek zorundadır. Ancak malla ilgili yitik bir hasar rizikoları ile giderlerde görülebilecek artış, yükleme limanında malların gemi küpeştesini geçmesi anından itibaren satıcıdan alıcıya devredilmiş olur.

CFR terimi satıcının ihraç için malları gümrükten geçirmesi gerektiğini belirtir.

6) MAL BEDELİ, SİGORTA ve NAVLUN / COST, INSURANCE AND FREIGHT (CIF)

Bu terim ile satıcı CFR'deki yükümlülüklerine aynen sahiptir. Ancak ek olarak, malların taşınması sırasında yitik veya hasar rizikosuna karşı deniz sigortası temin etmek durumundadır. Satıcı sigorta sözleşmesini yapar ve sigorta primini öder. Alıcı bu terim ile satıcının sigortada sadece minimum kuvertür temin etme yükümlülüğü bulunduğunu bilmelidir.

Bu terim satıcının ihraç için malları gümrükten geçirmesi gerektiğini belirtir. Bu terim sadece deniz ve iç su taşımacılığında kullanılır. Eğer gemi küpeştesi pratikte birşey ifade etmiyorsa CIP terimini kullanmak daha uygun olur.

7) TAŞIMA ÜCRETİ ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM / CARRIAGE PAID TO (CPT)

Bu terim satıcının, malın kararlaştırılan varış yerine kadar taşınması için gerekli navlunu ödediği anlamına gelir. Malın yitik ve hasarına ait rizikolarla birlikte taşıyıcıya teslimden itibaren doğabilecek ek masraflar, malların taşıyıcının nezaretine verilmesinden itibaren satıcıdan alıcıya geçer.

Taşıyıcı bir taşıma sözleşmesinde demir, kara, deniz, hava, içsu taşımacılığı ya da bunların birleşmesi sonucu ortaya çıkan taşımacılık işlemini üstlenen kimsedir.

8) TAŞIMA ÜCRETİ ve SİGORTA ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM / CARRIAGE AND INSURANCE PAID TO (CIP)

Bu terim ile satıcı CPT'deki yükümlülüklerine aynen sahiptir. Ancak ek olarak malların taşınması sırasında yitik veya hasar rizikosuna karşı kargo sigortası temin etmek durumundadır.

Satıcı sigorta sözleşmesini yapar ve sigorta primini öder .

9) SINIRDA TESLİM / DELIVERED AT FRONTIER (DAF)

Bu terim satıcının teslim yükümlülüğünün, malların ihraç için gümrükten geçirilip, sınırda belirlenen yer ya da noktada ancak bitişik ülkenin gümrük sınırından önce emre hazır tutulmasıyla sona ermesini ifade eder.

Sınır terimi , ihraç ülkesinin sınırı da dahil olmak üzere herhangi bir sınır için kullanılabilir. Dolayısıyla, terimin içinde sözkonusu sınırın her zaman nokta ya da yer belirtilerek kesin şekilde tanımlanmış olması hayati olarak önem taşımaktadır.

10) GEMİDE TESLİM / DELIVERED EX SHIP (DES)

Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malı belirlenen varış limanında, gemi bordasında, ithal gümrüğünden geçirmeden alıcının emrine hazır tutmakla sona erer. Satıcı, malların belirlenen varış limanına getirilmesi için gereken tüm gider ve rizikoları üstlenir. Bu terim sadece deniz veya içsu taşımacılığı için kullanılabilir.

11) RIHTIMDA TESLİM  / DELIVERED EX QUAY(Duty Paid) (DEQ)

(varış limanı 'Rıhtımda Teslim' olarak belirtilmek suretiyle)

“Rıhtımda teslim” terimi, satıcının, belirlenen varış limanındaki rıhtımda (iskelede), ithalat için gerekli gümrükleme işlemleri yerine getirilmemiş olarak alıcının tasarrufuna bırakmakla malları teslim ettiğini ifade eder. Satıcı, malların belirlenen varış limanına taşınması ve rıhtıma (iskeleye) boşaltılmasına ilişkin bütün hasar ve masrafları üstlenmelidir. DEQ terimi, malların ithalat için gümrüklenmesi ve bununla ilgili tüm işlemlerin, vergilerin, resim ve diğer harçların ödenmesi yükümlülüğü alıcının üstlenmesini öngörür.

BU DURUM, İTHALAT İÇİN GEREKLİ GÜMRÜKLEME İŞLEMLERİNİ SATICININ YERİNE GETİRMESİNİ ÖNGÖREN ÖNCEKİ INCOTERM VERSİYONLARININ AKSİDİR.

Fakat taraflar malların ithalinde ödenen masrafları kısmen veya tamamen satıcının yükümlülükleri arasına katmak isterlerse, bu durum satış sözleşmesine bu amaçla eklenecek açık bir ifade ile aydınlığa kavuşturulmalıdır.

Bu terim sadece mallar denizyolu veya içsu veya çok vasıtalı taşıma ile varma limanında gemiden rıhtıma (iskeleye) boşaltılmakla teslim edilecekse kullanılabilir. Bununla beraber taraflar malların rıhtımdan limanın içinde veya dışında başka bir yere aktarılmasına ilişkin hasar ve masrafları satıcının yükümlülükleri arasına katmak isterlerse, DDU veya DDP terimleri kullanılmalıdır.

12) GÜMRÜK RESMİ ÖDENMEMİŞ OLARAK TESLİM / DELIVERED DUTY UNPAID (DDU)

Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malların ithal ülkesinde, belirlenen yerde emre hazır tutulması ile sona erer. Satıcı, malların o noktaya kadar taşınması ve gümrük formalitelerinin yerine getirilmesi ile ilgili riziko ve giderleri üstlenmek durumundadır (İthalat için ödenmesi gereken vergi resim ve harçlar hariç).

Alıcı malların zamanında ithal için gümrükten çekilmemesinden kaynaklanan ek gider ve rizikoları üstlenmek durumundadır.

Eğer taraflar satıcının gümrük formalitelerini yerine getirip bundan doğabilecek gider ve rizikoları üstlenmesini istiyorlarsa bunu, bu etkiyi yaratacak sözcükler ekleyerek kesinleştirmelidirler.

Eğer taraflar satıcının yükümlülüklerine malların ithali için gerekli bazı giderleri eklemek istiyorlarsa (KDV gibi) bunu, bu etkiyi yaratacak sözcükler ekliyerek kesinleştirmelidirler. Bu terim taşıma şeklinden bağımsız olarak kullanılabilir.

13) GÜMRÜK RESMİ ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM / DELIVERED DUTY PAID (DDP)

Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malların ithal ülkesinde belirlenen yerde emre hazır tutulması ile sona erer. Satıcı, malların o noktaya kadar taşınması, ithal gümrüğünden geçirilmesi için gerekli vergi, resim ve diğer harçlar dahil olmak üzere riziko ve giderleri üstlenmek durumundadır. EXW terimi satıcı için ne kadar az yükümlülük ifade ediyorsa, DDP terimi de o kadar çok yükümlülük ifade etmektedir.

14:   BELİRLENMİŞ YERDE BOŞALTILMIŞ OLARAK TESLİM (Delivered at Place Unloaded )

DPU teslim şeklinde, satıcı yani ihracatçı firma, fabrikada yükleme, iç nakliye, limanda gemiye yükleme ve sevkiyat süreçlerini organize ederek, yükü, alıcının yani ithalatçının ülkesinde alıcının belirttiği gümrük noktasında, alıcı tarafından gümrük işlemleri tamamlandıktan sonra alıcının önceden belirttiği bir terminale veya bir taşıma noktasına teslim edilecek şekilde operasyonu tamamlar.

Örneğin sözleşmede veya proforma faturada delivery term: "DPU Nice Train Station" şeklinde belirtilmişse, İsranbul'da yerleşik bir ihracatçı firma, İstanbul'da'de tıra yüklediği yükün, Nice'de ithalatçı yani alıcı firmanın belirttiği nokta olan "Nice Train Station" adresine yük ulaştığı ana kadar, sevkiyata dair risklerden sorumludur.

15: BELİRLENEN YERDE TESLİM / DELIVERED AT PLACE (DAP) 

Bu teslim şeklinde, satıcı malları belirlenen varma yerinde gelen taşıma aracından boşaltmadan alıcının tasarrufuna bırakarak teslim eder. Satıcı malların varma yerine getirilmesine ilişkin tüm hasar ve masrafları üstlenir. Satıcı, hasarı ve masrafları kendisine ait olmak üzere, malların ihracı için gerekli her türlü ihraç iznini veya diğer resmi izinleri alır ve malların ihracı için gerekli gümrük işlemlerini tamamlar. Satıcı, masrafları kendisine ait olmak üzere, malların belirlenen teslim yerine, eğer varsa kararlaştırılan noktaya kadar taşınması için taşıma sözleşmesi yapar. Satıcı malların belirlenen varma yerine getirilmesine ilişkin tüm hasar ve masrafları üstlenir.

Gümrük Terimleri Ödeme Şekli  Nedir?

İhracatta Ödeme Şekilleri

İhracatta ödeme şekilleri farklı birkaç başlık altında incelenmektedir. Genel olarak tüm ödeme yöntemlerinde tarafların birbirine olan sorumlulukları da farklılık göstermektedir. Farklı ödeme yöntemlerinin ithalatçı ya da ihracatçı firmalara yükledikleri sorumluluk ve riskler de farklılık göstermektedir. Bu nedenle tüm firmalar öncelikle kendini güvence altına alan ödeme yöntemlerini ya da eşya transferlerini tercih etmektedir. İhracatta ödeme şekilleri ise genel olarak aşağıdaki gibi sıralanmaktadır:

•     Peşin Ödeme (Cash Payment / Cash Before Delivery)

•     Mal Mukabili Ödeme (Cash Against Goods)

•     Vesaik Mukabili Ödeme (Cash Against Documents)

•     Kabul Kredili Ödeme (Acceptance Credit)

•     Akreditifli Ödeme (Letter of Credit)

Her ödeme yönteminin ithalatçı ve ihracatçı firmalara yüklediği sorumluluklar da değişiklik göstermektedir. Bu nedenle firmaların öncelikle ödeme yöntemleri, eşyaların transferi ve bu transfer detaylarını dikkate alarak karşı taraf ile anlaşma yapması, firma çıkarlarının korunması için oldukça önemlidir. Peki, ihracatta ödeme şekilleri hangi detayları içermektedir?

Peşin Ödeme (Prepayment / Advance Payment)

Peşin ödeme yönteminde ithalatçı firma eşyalar eline ulaşmadan, anlaşma yapıldıktan sonra tüm eşyaların ücretini ithalatçı firmaya ödemek zorundadır. Mal sevkiyatı gerçekleşmeden önce direkt olarak tüm ödemenin yapıldığı ödeme yöntemine peşin ödeme adı verilmektedir. Peşin ödeme yönteminde eşyaların transferi sırasında yaşanabilecek kaza ve eşya kayıpları ile birlikte eşyaların teslim süreleri gibi tüm nakliyat riskleri ithalatçı firmaya aittir. Ödeme yöntemi ve eşya transferindeki tüm riskler ithalatçı firma üzerinde olduğu için günümüzde çok sık tercih edilmeyen bir ödeme yöntemidir.

Mal Mukabili Ödeme (Cash Against Goods)

Mal mukabili ödeme yönteminde öncelikle ihracatçı firmanın eşyaları göndermesi ve bu eşyaların ithalatçı firmanın eline ulaşması gerekir. İhracatçı firma eşyaların tamamını nakliye firmasına teslim ettikten sonra ithalatçı firmaya eşyaların teslim edildiğine dair eşyaları temsil eden belgeleri de gönderir. Eşyalar ithalatçı firmanın eline ulaştıktan sonra eşyaların ödemesinin yapılması gerekir. Eşyaların nakliyesi tamamlandıktan sonra ithalatçı firma ödeme yöntemi olarak banka aracılığı ile ya da direkt olarak ihracatçı firmaya ödeme yapabilir. Peşin ödemenin tam tersi olarak mal mukabili ödeme yönteminde ise eşya transferi ve ödeme dahil tüm riskler ihracatçı firmanın sorumluluğundadır. Bu nedenle günümüzde çok sık tercih edilmez.

Vesaik Mukabili Ödeme (Cash Against Documents)

İthalatçı ve ihracatçı firma arasında gerçekleştirilen satış sözleşmesine bağlı olarak yapılan ödemeye vesaik mukabili ödeme adı verilmektedir. Vesaik mukabili ödemede ihracatçı firma, ithalatçı tarafından sevk edilen tüm eşyalar eline ulaştıktan sonra bu eşyaları temsil eden sevk vesaiklerinin ödeme ya da poliçe ya da bono karşılığında eşyaların toplam bedelini banka aracılığı ile ithalatçı firmaya teslim eder. Vesaik mukabili ödeme yönteminde eşyaların tamamı ihracatçı firmanın eline ulaştıktan sonra ödeme gerçekleşmektedir. Ancak ödemenin sadece banka aracılığı ile gerçekleşmesi, bankaya da ihraç bedeli ödenmesini gerektirir. Banka ihraç bedelleri kesildikten sonra kalan tutar ithalatçı firmanın banka hesabına yönlendirilir ve ödeme tamamlanır.

Kabul Kredili Ödeme (Acceptance Credit)

Kabul kredili ödeme yöntemlerinde ihracatçı firma tarafından satılan ürünlerin ödemelerine çeşitli taahhütler bulunmaktadır. Ödemeler eşya transferinin gerçekleşmesinin ardından belirli bir vadede ödenmektedir. Bu ödeme yönteminde ithalatçı ve ihracatçı firmalar arasında yapılan poliçe ve anlaşmalar çerçevesinde ödemeler gerçekleşir. Genel olarak bakıldığında kabul kredili ödeme yönteminde 3 farklı sistem bulunmaktadır.

Akreditifli Ödeme (Letter of Credit)

Akredifli ödeme yöntemi, ithalatçının verdiği talimat doğrultusunda, ithalatçının çalıştığı bankanın belirli bir meblağa kadar ve belirli bir vade için istenilen koşulların yerine getirilmesi ve ihracatçı tarafından ihraç edilen malların ihracına ilişkin belgelerin ibrazı karşılığında ihracatçıya ödeme yapılacağını taahhüt edilmesini içerir. İthalatçı ve ihracatçı bir bankanın mali güvencesi altında olduklarından akreditifli ödeme şekli hem ithalatçı hem ihracatçı açısından avantaj sağlamaktadır.
Banka Ödeme Yükümlülüğü- Bank Payment Obligation (BPO)
Banka Ödeme Yükümlülüğü, ihracatçı ve ithalatçı arasında gerçekleşecek olan alışverişe ait sadece elektronik ortamda sunulan verilerin başarılı bir biçimde eşleşmesi şartı ile bir yükümlü bankanın (alıcının bankası) bir lehtar bankaya (satıcının bankası) verdiği geri dönülemez ve bağımsız bir ödeme taahhüdüdür. Akreditif ile mal mukabili yöntemlerini birleştiren yeni bir ödeme yöntemidir.